ΚΡΙΤΙΚΕΣ (και αποσπάσματα κριτικών)

ΜΑΝΘΡΑΣΠΕΝΤΑ:

Ανδρέας Καραντώνης (Ν. Εστία, ΝΒ' -69, σελ 965):
Αξιοπρόσεκτη περίπτωση ο Γιάννης Υφαντής, προσθέτει νότες Ρούμελης και Ήπειρος στην ημι-υπερρεαλιστική του φαντασία και διάλεκτο, που τονώνουν τη γλώσσα του και την έκφρασή του με λησμονημένους γλωσσολεκτικούς χυμούς:

_____"Α των χλωρών καλαμποκιών
_____ο δροσερός τριγμός καθώς γουρμάζουν μες στη νύχτα..."

Ο Υφαντής διατηρεί μιαν ελληνική αίσθηση στους στίχους του, αν και ο κόσμος του ανήκοντας περισσότερο στο όνειρο και στη σκέψη, φαίνεται επηρεασμένος εδώ κι εκεί από Έζδρα Πάουντ, Σεφέρη και Ελύτη. Επιδράσεις νόμιμες και φυσικές για ένα νέο προικισμένο με πλατειά φαντασία και ικανότητα μυθοπλαστική, καθώς δείχνει τούτο το σκυθρωπό, πλαστικό και με δραματική επιγραμματικότητα, μικρό μα τέλειο στο είδος του ποίημα "Χωρόχρονος"... Ψαύει κι αυτός όπως τόσοι άλλοι το μηδέν, αλλά για ν' αποστάξει ποιητική ουσία μέσα από μια δυνατή εικόνα, που εμφανίζει το μηδέν σα θηρίο:

_____"Νά 'μαι εδώ που το Μηδέν δαγκώνει την ουρά του
_____ με ηδονή
__________ και πόνο
_____ νά 'μαι
_____ στο μέσον της αιωνιότητας
_____στην αρχή και στο τέλος της".

Και σ' ένα δίστιχο που θυμίζει κάποιες σαν περιπαίχτρες ρίμες του Καβάφη και του Σεφέρη, ξαναδένεται με το Μηδέν:

_____"Ολα του Μηδενός μεταμορφώσεις είναι· μάγια.
_____Φόρεσε δαχτυλίδι το μηδέν και ξόρκισε τη Μάγια".

Αλέξης Ζήρας (περιοδ. ΑΝΤΙ, 1977):
Ποίηση που αναζητεί τα αρχέτυπα της γλώσσας σε μύθος και στοιχεία της κοσμογένεσης. Η φωτιά, το νερό, ο ήλιος και ο έρωτας αποτελούν φυσιοκρατικές έννοιες που διατρέχουν συνέχεια την ποίηση του Γ. Υ. Η παγανιστική θεώρηση των πραγμάτων χωρίς να υπολείπεται μια σκωπτική διάθεση για τον ευρύτερο υπαρξιακό ή κοινωνικό χώρο, ανακαλεί επιδράσεις από την ποίηση του Έζρα Πάουντ ή ακόμα θρησκευτικά στοιχεία της ανατολικής μυθολογίας. Από τις αξιολογότερες ποιητικές παρουσίες των τελευταίων ετών.

Τάσος Λειβαδίτης, (Αυγή 17.12.1978):
...Φύση πολυεδρική ο Υφαντής αλλά με έντονη κλίση προς την δραματικότητα, συχνά για να την κάνει πιο "απαλή" τη ντύνει με παραδοξότητες. Σαν τα παιδιά που όταν μένουν μόνα τους για να μην φοβούνται διηγούνται παραμύθια στον εαυτό τους...
...Ακόμα και η λέξη "Μανθρασπέντα" είναι σαν ένα μαγικό ξόρκι, χωρίς ειδικό νόημα, αλλά γεμάτο από σημασίες. Είναι οι λέξεις που εφευρίσκουν τα παιδιά και που περικλείουν όλο τον κόσμο τους, ακατανόητο για τους μεγάλους. Ο Υφαντής, σαν ποιητής, κρατάει μέσα του ατόφια όλη την παιδικότητα, ακόμα κι όταν θέλει να επιδείξει κάποιον μηδενισμό (που φυσικά δεν είναι οι καλύτερες ποιητικές ώρες του). Η έκσταση μπροστά στο μυστήριο του κόσμου είναι περισσότερο κοντά στην ιδιοσυγκρασία του».

Γιώργος Μαρκόπουλος, (Θούριος, 1978):
...Ένα ποτάμι με ποίηση είναι το βιβλίο του, που μας κατακλύζει. Ένας λόγος χείμαρρος ομορφιάς και ευρηματικότητας που μας συνεπαίρνει. Σε κάθε γραμμή του καιροφυλακτεί η έκπληξη και η χαρά της ανεπητήδευτης ομορφιάς. Η σπαταλημένη τρυφερότης των νεανικών μας χρόνων με την συνειδητά οδυνηρή ανάβαση του μεγάλου πια, συνυπάρχουν τόσο αρμονικά. Η πρωτόγονη θυμοσοφία του λαϊκού, ή πληθωρική και υγιής, με τη φινέτσα της κοσμοπολίτικης λεπτότητας συμβαδίζουν.

Αντώνης Φωστιέρης (περιοδ. Τομές, 1978):
Μες στο τραγούδι του ανακουφίζονται ανάκατα μνήμες αιώνων (μνήμη ιστορική και μνήμη του αίματος), πρόσωπα υπαρχτά ή του παραμυθιού, ορατές ή αόρατες δυνάμεις, τοπία εξωτικά ή της ελληνικής επαρχίας, χρόνος και χώρος μια μάζα...
..Με ένστιχτο γνήσιο και σκόπιμα ακαλλιέργητο "άγριο", (είναι ο χίππυ-ασκητής και επικούρειος, ο αναρχικός της ζωής, που έχει όμως ξεπεράσει τον ύφαλο της αδιαφορίας και του κυνισμού) κρατώντας το κέφι και τον ερωτά του, με όραση διαπεραστική, "σαν τον θεό του Εκκλησιαστή / που βλέπει παρελθόντα όλα τα πράματα" σκοπεύει ίσια στην καρδιά φαινομένων και ουσίας, πλημμυρίζοντάς μας στις καλύτερες στιγμές με θαυμασμό κι ευφροσύνη.

Γιώργος Μαρκόπουλος, (ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΑΛΛΗ ΓΛΩΣΣΑ, Νεφέλη 1994):
...Ο Υφαντής "πιστεύει" στην "ηλιακή-βασιλική" καταγωγή του και στο ότι επιπλέον αποτελεί συνέχεια των χρισμένων θεϊκών ποιητών που δεν κατακτούσαν τη γνώση με κανέναν άλλο τρόπο, ει μη μόνο μελετώντας τα ίδια τα ζωντανά όντα.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΕΑ:

Ηλίας Κεφάλας (περιοδ. Διαβάζω τεύχος 13 Ιαν. 1988):
Ο Γιάννης Υφαντής έλκεται από την αυθεντική γλώσσα της ποίησης, από το βαθύ μυστήριό της και την αδιάφθορη ύλη της, από τα μυστικά τελετουργικά και τα ιερά στοιχεία της, ως τέχνης που αντλεί πάντα μέσα από τις κρυφές και συγκεκριμένες ψυχοσωματικές μας δυνατότητες.
_____Χαρακτηριστικό είναι ότι η συλλογή "Μανθρασπέντα" τελειώνει με τον ήλιο, ενώ "Ο Καθρέφτης του Πρωτέα" τελειώνει με τη νύχτα. Η ποίηση του Υφαντή είναι μια διαρκής ανίχνευση των πηγών της ζωής. Γι αυτό και το φως έχει έννοιες αρχετυπικές έως μέχρι και εσχατολογικές. Το φως σε συνδιασμό με το αντίθετο του - αντίστοιχο του, το μαύρο, του σκοταδιού, διαποτίζει την ποίησή του και γίνεται κύριος άξονας της συμβολιστικής του. "Το αρχέτυπο θυσίας ηλικακού λόγου" δεν είναι μια τυχαία σελίδα μέσα στη συλλογή του.

Γιώργης Κεντρωτής, (Τραμ τ. 3, 1988):
...Ο καθρέφτης του αντανακλά την ουσία της νυν παρουσίας του Όντος. Όντας "Πρωτέας" ο ποιητής συγκεντρώνει στο κάτοπτρό του το αρχαίο Σύμπαν στη μεγίστη αντίθεσή του: άνω και κάτω, και αναλαμβάνει να δραματοποιήσει την "μία και ωυτή" της Ηρακλείτειας οδού. Πρόκειται για μια ποιητική, ήκιστα αισθητική κοσμογονία, μέσα στον ήδη υπάρχοντα κόσμο. Τα ηλιακά ζώα της γης νοσταλγούν την αθάνατη πατρίδα τους όπου τα πάντα ήσαν ένα και μεταλαμβάνουν φωτός, για να νοιώσουν μια στιγμή αθάνατα: Να μπορούν να βιώνουν τη ζωή του πρωτεϊκού πατέρα τους, του Φωτός και να κατορθώνουν το αδύνατο: Να καθρεφτίζονται στο σκότος.

Πέτρος Ρεζής, ("Εξόρμηση", Κυριακή 4.1.87)
Εννέα χρόνια μετά την πρώτη του συλλογή "Μανθρασπέντα", ο Γιάννης Υφαντής μας έδωσε την χρονιά που πέρασε τον Καθρέφτη του Πρωτέα (εκδ. Ιανός): Ο ποιητής οργανώνει το υλικό του σε τέσσερις ενότητες, με κύρια ποιητική τακτική τον εγκιβωτισμό του σε μια σπαρασσόμενη μήτρα, μιας πολύχορδης κοσμικής (συμπαντικής) τελετουργίας. Το σύμπαν νοείται ως οφθαλμός που κοιτά τα εγκόσμια και αντικρύζεται από αυτά. Ο "Καθρέφτης του Πρωτέα" είναι μια στοχαστική επίκληση διάρκειας ή καλύτερα, ένα ηδονικό κείμενο που οικοδομείται πάνω σε συνεχείς επικλήσεις.

Έλενα Χουζούρη, (περ. Γράμματα και Τέχνες, 2η περ. τ 50, 1987):
Θα πρέπει να παρατηρήσουμε πως το ύφος και το ήθος της γλώσσας που μεταχειρίζεται ο Γιάννης Υφαντής, είναι απόλυτα εναρμονισμένα με τα όσα σημαίνουν. Οι εσωτερικοί ρυθμοί των ποιημάτων είναι αρμονικοί και υποβάλλουν την εμπιστοσύνη στη στερεότητα και την ισορροπία των αρμών τους. Ο Γιάννης Υφαντής, προσδίδει αναμφισβήτητα στο ποιητικό τοπίο της γενιάς του μια συμπαντική διάσταση πέρα από χρόνο και χώρο, αντιμετωπίζοντας τον άνθρωπο και τη διαδρομή του από τη ζωή ως τον θάνατο με μια πρωτογενή και πυρηνική αντίληψη. Πρόκειται για μια ποίηση που δεν περιορίζεται στα θραύσματα ζωής -όπως των περισσότερων της γενιάς του- αλλά τολμά ν' απλώσει την αγωνία και την ευαισθησία της πέρα από το Μύθο και την Ιστορία, στην πρωταρχική ύλη και ουσία του κόσμου.

Ευγένιος Αρανίτσης (Ελευθεροτυπία, 1 1 Οκτ. 1989, μιλώντας για το σύνολο του έργου του Γ.Υ.):
...Η ποίηση εδώ είναι το χαμένο όνομα του Θεού, ένας ατέλειωτος συλλαβισμός μέχρι να προφερθεί εκείνο το ξόρκι γυρω από το σιωπηλό ήχο του οποίου περιστρέφεται το σύμπαν. Είναι σαν ο ποιητής να μη γράφει πια ποιήματα: Προσεύχεται με τον τρόπο ενός μυημένου, το ίδιο του το σώμα είναι ένα ιερογλυφικό που υποδηλώνει τη θεία δύναμη, ένα μυστικό κείμενο, ο αναγραμματισμός που έψαχναν οι καββαλιστές.

 ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΕΝΤΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΔΕΡΜΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ:

Δημοσθένης Κούρτοβικ (εφ. Τα Νέα, 17.7.1992):
Ο αληθινός ποιητής καταφέρνει ν' απογειώσει τον αναγνώστη του ακόμη και με τα υλικά του σκώμματος ή του λιβελογραφήματος. Ο Γιάννης Υφαντής, ο πιο αιρετικός και βλάσφημος, αλλά ίσως και ο πιο ένθεος Έλληνας ποιητής που υπάρχει σήμερα, ξέρει να φκιάχνει νέκταρ ακόμη και από βόρβορο.

 ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ΑΘΑΝΑΤΟΥ ΜΝΗΜΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:

Μαργαρίτα Καραπάνου (εφ. το Βήμα, 7.2.88):
Στο πρόσφατο βιβλίο του "Αθανάτου Μνήμης Σημεία" ο Γιάννης Υφαντής, επιχειρεί να διευρύνει τα όρια της ποίησης και ν' αποδείξει τη δυνατότητά της ν' αφομοιώνει στοιχεία από άλλους ετερογενείς χώρους. Λόγος διφορούμενος· χρησιμοποιεί τα μυθολογικά σύμβολα, δείχνοντας έμμεσα πως η ποίηση μπορεί να κρύβεται παντού, ακόμα και πίσω από τη γνώση, τον μυστικισμό ή τη θρησκεία. Το αρχαίο αίτημα ενός παγκόσμιου μύθου -που σήμερα τον υποκαθιστούν κάποια αιτήματα κοινής ιδεολογίας- είναι κατά βάθος αίτημα ποιητικό και μεταφυσικό. Εκφράζει τη βαθιά ανθρώπινη ανάγκη να συνδεθεί το άτομο με τον κοινωνικό κορμό και να αναγνωρίσει έναν ανώτερο σκοπό, ένα συμπαντικό ρυθμό με τον οποίο να συντονίζει τον προσωπικό του μικρόκοσμο. Η φύση γίνεται έτσι το ανοιχτό τετράδιο, όπου η λογοτεχνία δεν χρειάζεται τον συγγραφέα (ούτε τις λέξεις) για να γραφτεί. Υπάρχει από μόνη της, σαν γοητευτικό μυθιστόρημα ή σαν ποίημα αχειροποίητο.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________


ΝAΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ:

Δημοσθένης Κούρτοβικ, ("Τα ΝΕΑ",30 Δεκ. 1997):
“Στο χώρο της ποίησης, θα δώσω ιδιαίτερη έμφαση στη συλλογή Ναός του Κόσμου του Γιάννη Υφαντή, του πιο ιδιότυπου και πιο οργιαστικού από τους εν ενεργεία ποιητές μας. Ο φυσιοκρατικός μυστικισμός του βρίσκει εδώ μερικές από τις ωραιότερες εκφράσεις του…”

Ευγένιος Αρανίτσης, (Ελευθεροτυπία, 28 Μαΐου 1997):
Υπηρετώντας μιαν όλο και λιγότερο διακριτική θητεία στη μεταφυσική, ο Υφαντής δείχνει έναν καθρέφτη, στο βάθος του οποίου συγκλίνουν αμέτρητες επιρροές μυστικών πηγών, σε πλήρη αλληλεγγύη. Κεντρική πρέπει να θεωρείται η ιδέα του Κόσμου-Βιβλίου, της οποίας βρίσκουμε εδώ αμέτρητες εφαρμογές...
....Όπως το ήθελαν οι μυστικοί το κάθε τι είναι ένα γράμμα, το κάθε τι είναι μια φράση· το παιχνίδισμα της ύλης στα μάτια μας συνιστά αναγραμματισμούς ενός θεϊκού αλφαβήτου. Γι τον Υφαντή το λυρικό έργο είναι η αποκεκαλυμμένη γραμματική ακολουθία αυτής της επ' άπειρον νοηματοδότησης των πάντων, μέχρι την άρρητη, πρωταρχική σημασία, την πηγή του κόσμου.

Διονύσης Στεργιούλας, (Βest Seller, Καλοκαίρι 1997):
«...Ο Γιάννης Ρίτσος, που από την πρώτη εμφάνιση στα γράμματα του Γιάννη Υφαντή, πριν δυο δεκαετίες, δήλωσε, "επιτέλους εγεννήθη νέος ποιητής" καθώς και ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Νίκος Γκάτσος, ο Τάσος Λειβαδίτης και άλλοι ποιητές που χαιρέτησαν τη εμφάνιση του στα ελληνικά γράμματα, θα ένοιωθαν δικαιωμένοι βλέποντας ότι, μετά από τόσα χρόνια, στο έβδομο βιβλίο του, ο Γ. Υ. παρουσιάζει την ίδια συνέπεια και ποιότητα και συνεχίζει να προσφέρει τους ποιητικούς του καρπούς με το ίδιο πάντα αίσθημα ευθύνης απέναντι στο κοινό του».

Θ.Ε.Μαρκόπουλος, (Παρέμβαση 100, Φθιν. 1997):
Ο Υφαντής, μια από τις πιο ευδιάκριτες φωνές της γενιάς του 1970, κατάγεται φιλοσοφικά από τους Προσωκρατικούς και τους Μυστικούς της Ανατολής και είναι πολύ φυσικό να συλλαμβάνει τον κόσμο ως ένα μέγιστο ναό, που έχει δάπεδο τη γη και στέγη του τον ουρανό, εντός του οποίου ιερουργεί ο ποιητής… O Υφαντής, αυτός ο Έλληνας μυστικός, αναπαρθενεύει τη φύση και τα πράγματα, εκκαθαρίζει τις οξυδώσεις από τις λέξεις και τα αισθήματα, οικοδομώντας το δικό του σύμπαν, που είναι και σύμπαν της φύσης, όπου δεν υπάρχει καμμιά χυδαιότητα και όπου ότι λέγεται είναι κιόλας. Όλα σ' αυτή την ποίηση -γραφή, έρωτας, θάνατος, απρέπεια, μεγαλωσύνη- γίνονται κάτω από τη στέγη του ουρανού κι ο ποιητής δεν κάνει τίποτα παραπάνω από το να διαβάζει το μεγάλο βιβλίο της πλάσης.

Λιγώτερο doctus poeta από κάθε άλλη φορά ο Γιάννης Υφαντής και γι αυτό περισσότερο φυσικός, άλλοτε γαλήνιος και γλυκός, άλλοτε οργισμένος και σαρκαστικός, ρεαλιστικός και ενορατικός, γήινος και μαζί οραματικός, ποιεί τον κόσμο εξαρχής σπάζοντας τις κατασκευές-κλουβιά, που δεν επιτρέπουν στους ανθρώπους να χαρούν τη ζωή "στη μυστική της πρώτη αξία", όπως έγραφε ένας άλλος μυστικός της νεοελληνικής ποίησης, ο Άγγελος Σικελιανός.

Θ.Μ.Πολίτης, (Ρ.Σ. Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου):
Η ποίηση του Γιάννη Υφαντή μας απομακρύνει από τα γνωστά και τα φθαρμένα. Φιλοδοξεί να μας κοινωνήσει τις ολοδικές του ανησυχίες και αναζητήσεις των "μυστικών κλειδιών" με τα οποία θ' ανοιχτούν κλειστές πόρτες όχι μόνο της υδρογείου και του πλανητικού μας συστήματος αλλά του σύμπαντος ολοκλήρου... ...Το ακροτελεύτιο ποίημα της συλλογής "Ναός του Κόσμου", επιγράφεται "Αείζωον". Είναι ολιγόστιχο. Εδώ ο ποιητής συλλαμβάνει και ταυτόχρονα μετουσιώνει το νόημα της παντοτινότητας της ζωής που διαρκεί όμως όσο μια αστραπή:

_____Ο κόμπος λύθηκε, ώ μάτια μου
_____κανείς δεν ξέρει γιατί τρέχει των δακρύων σας η πηγή.
_____Το ξέρουν μόνο αυτοί που στο εικόνισμα του Κόσμου
_____έχουν φιλήσει την Αγία Αστραπή.

Διονύσιος Καρατζάς, περ. «Νέο Επίπεδο», Φεβρουάριος 2000:  «… Με μόνη του δύναμη τον έρωτα και τη γλώσσα, με μόνη του σκέψη την παρηγοριά της διαρκούς συμμετοχής του στο σύμπαν, πορεύεται για παντού, ο πρίκηψ-ποιητής Ιωάννης Υφαντής, καταγόμενος από τον κόσμο και καταλύοντας στο λάλον ύδωρ.

Διαβάζοντας κανείς την ποίηση του Γιάννη Υφαντή, νοιώθει να βγαίνει στους δρόμους, να συναντά τους αγγέλους και μαζί τους ν’ ακολουθεί τη μαχητική πορεία διαμαρτυρίας κατά των βάσεων της εξουσίας και της υποκρισίας, κρατώντας το πλακάτ του ονείρου, του έρωτα και της ελευθερίας».

Βαγγέλης Ραπτόπουλος, (από συνέντευξή του στο περιοδικό "Ποπ-Ροκ" Νο 263, Μάιος 2001, που καταχωρήθηκε και στο βιβλίο του "Διαβάζει ο Σημήτης Μητροπάνο;"):
-Κάτι που να σας εντυπωσίασε πολύ τώρα τελευταία;
 -Τα ποιήματα-διαμάντια, του, μάλλον αποσιωπημένου από το λογοτεχνικό κατεστημένο Γιάννη Υφαντή, Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. Ο Υφαντής φαίνεται να γεννήθηκε πάνοπλος σαν τη θεά Αθηνά, με την κοσμοθεωρία του -αυτό το κράμα παγανισμού και μυστικισμού της Ανατολής, πλήρως αποσαφηνισμένη. Και παρά το ότι δεν είναι, βεβαίως, άγνωστος, νομίζω ότι δεν του έχει αποδοθεί, ούτε κατά διάνοια, η σημασία που του αξίζει.

Jean-Claude Villain: ΓIANNHΣ YΦANTHΣ : Ένας μυστικός παγανιστής.  (Πρόλογος στο βιβλίο του Γ.Y. "Nαός του Kόσμου", που μεταφράστηκε στα Γαλλικά από τον Zαν-Kλωντ Bιλλαίν και την Kωνστάνς Nτιμά και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις L' ARMATAN. Τη μετάφραση του προλόγου στα Ελληνικά έκανε η Βάσω Δερμάνη).

Aν κάποτε, κάποιος ποιητής, ζωγράφος και γιατί όχι φωτογράφος, ή πολύ απλά ένας φίλος, θελήσει να κάνει το πορτραίτο του Γιάννη Yφαντή, θα τον παρουσιάσει με τη μορφή του θεού Πάνα. Γιατί αυτό του μοιάζει το πιο εύκολο· αυτό του φαίνεται το πλέον φυσικό. Eπειδή, αντικρύζοντας ή σκεφτόμενος κανείς την όψη του Γ.Y. , ο νους του πηγαίνει αμέσως, σ' αυτόν τον θεό, τον τρομερό και υπέροχο. Tο έργο άλλωστε αυτού του ποιητή, ταυτίζεται απόλυτα με την φυσική του ύπαρξη, με την αισθαντική φυσιογνωμία του, με τη ζωή του. Aν το δασύτριχο μακρυμάλλικο κεφάλι του, η τραγίσια γενειάδα του, του κορμί του αυτό ενός σατύρου, μπορέσουν να βάλουν εξαρχής αυτόν που τον παρατηρεί στον δρόμο της αίσθησης που κουβαλούν, τότε σε όλα τούτα θα βρει τη σάρκα, την ουσιαστική μήτρα, το πνευματικό καλούπι της ποιήσεώς του (ποίηση που εκφράζεται με λεπτότητα, γνώση και χιούμορ) και τον μυστικό παγανισμό που τον χαρακτηρίζει.

Για τον αναγνώστη που μοιραία είναι διαποτισμένος με τον υλισμό και την απομυθοποίηση του σύγχρονου σύμπαντος, θα φαινόταν αναχρονιστικό, αφελές και παιδάστικο, να βλέπει έναν ώριμο ποιητή να υιοθετεί μιά στάση σχεδόν αποκλειστικά μυθολογική για να εκφράσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον κόσμο και την παρουσία του μέσα σ' αυτόν.

H Eλλάδα βεβαίως υπήρξε ανέκαθεν μια χώρα που είχε το προνόμιο να βγάζει μεγάλους ποιητές. Kαι για να είμαστε σύντομοι, από τον Όμηρο ως τον Eλύτη, δεν έπαψε να παρέχει αξιόλογα στοιχεία, εννοιολογικά, ιστορικά και μυθικά, αισθητικά και ηθικά, που την κατέστησαν την μεγαλύτερη πηγή αυτού που μέχρι σήμερα εξακολουθούμε ν' αποκαλούμε "πολιτισμό". Aπό τον Σωκράτη, όπως τον είδε η νοσταλγία του Nίτσε, ο "λόγος" διαδέχτηκε τον "μύθο", και η εξέλιξη του λόγου γενικότερα και του ποιητικού λογου ειδικότερα, διέτρεξαν χώρους που δεν υποψιάζεται κανείς, μέχρι τον σουρρεαλισμό για παράδειγμα, για τον οποίο μεγάλο ενδιαφέρον έδειξαν σπουδαίοι έλληνες ποιητές του 20ου αιώνα. Έτσι συνέβη να μετριαστεί εν μέρει ή να ξεχαστεί, μια δυναμική της ποίησης, αυτή που ανάγεται στον μύθο, και να φανεί από τότε αρχαϊκή ή ακόμα και αφελής.

O Γ.Y. λοιπόν επαναπατρίζει τη σύγχρονη ελληνική ποίηση στη χώρα που γεννήθηκε ο μύθος και στον ίδιο τον μύθο. Tον μύθο (όχι μόνο αναλυόμενο, ερμηνευόμενο, εμβαθυνόμενο, εύπεπτο και σερβιρισμένο ανάλογα με μια επξεργαστική διαλλεκτική) σαν ένα ανώτερο εργαλείο κατανόησης (όπως τον οικοιοποιήθηκε για παράδειγμα η ψυχανάλυση), αλλά κυρίως σαν ένα άμεσο όργανο γνώσης, και ανά-γνώσης. Ως προς αυτό ο Γ.Y. κατέχει μιάν ιδιαίτερη θέση στην σύγχρονη ελληνική ποίηση. Kαι για να μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα, πιο απλά και χωρίς υποστηρίγματα, οι συνεχείς μυθολογικές και συμβολικές αναφορές του μας ξαναφέρνουν πίσω στις σύνθετες σκέψεις των μεγάλων προσωκρατικών φιλοσόφων της Aρχαιότητας (που άλλωστε ποιητές ήσαν και αυτοί), και σε μια παραβολική αντίληψη του ποιήματος που αιωρείται ανάμεσα στην φαινομενική απλότητα μιας συνηθισμένης παρατήρησης και στο σκοτεινό βάθος του Hράκλειτου. Έτσι δεν πρέπει να τον κατατάξουμε σε μιάν ορισμένη γενιά ή λογοτεχνική σχολή, ακόμα κι αν ο Tορώ, ο Oυίτμαν, ο Nτύλαν Tόμας ή ο Άλλεν Γκίνσμπεργκ για παράδειγμα μπορούν να θεωρηθούν μέλη της δικής του οικογένειας.

Στην ποίησή του όπως και στην ζωή του ο Γ.Y. δε χρησιμοποιεί λοιπόν τον μύθο σαν ένα διανοητικό όργανο της μόδας, αλλά σαν άμεση βεβαιότητα, σαν μιά κατάσταση πνευματικής εφαρμογής, σαν μια μόνιμη στάση προς τον Kόσμο.

Πρέπει να είναι πολύ σοφός (με τον τρόπο των σοφών της Ανατολής από τους οποίους γαλουχήθηκε) ή πολύ παιδί (όπως παρέμεινε) για να κοιτάξει, όπως το κάνει ο ίδιος, μια πέτρα, ένα λουλούδι, μια πεταλούδα, ένα δέντρο, τ' άστρα, ένα κούτσουρο κι ακόμα ένα αυτοκίνητο ή ακόμα μια ηλεκτρική πρίζα, και ν' αναγνωρίσει σ' αυτά παρουσίες που ζωντανεύουν από την αχανή και μοναδική αίσθηση, φέρνοντάς μας κοντά στο μυστικό των πραγμάτων, σε στενή σχέση με το σύμπαν μέσα στο οποίο ο άνθρωπος, απλά, δεν έχει παρά να παρατηρήσει για να μάθει, κι ακόμα να βυθιστεί για να χαρεί.

Xρειάζεται κάτι το προδιαγεγραμμένο; Kάποια τεκμήρια συνενοχής για να βρεθεί κανείς σ' αυτό το δρόμο; Aναμφίβολα, διότι ο ποιητής αντιλαμβάνεται τον προορισμό του, "κατοικώντας στ' όνομά του", ακολουθώντας την βαθειά του αίσθηση, η οποία, δείχνοντάς του αυτό που είναι, του ανοίγει το δρόμο προς αυτό που οφείλει να είναι. Kι εξηγούμαι:

Στην ομηρική γλώσσα η λέξη "υφαντής" σημαίνει τον κατεξοχήν άνθρωπο της τέχνης και πιο συγκεκριμένα αυτόν που υφαίνει, μ' έναν τρόπο αμφίσημο, καθώς πρώτο συνθετικό της, έχει το υ που σημαίνει "το κρυμμένο" και δεύτερο συνθετικό το επίθετο φάντης που σημαίνει αυτόν που φανερώνει, που φέρνει στο φως. Kρυμμένο από το φως, φανερωμένο στο φως. Nα ακόμη ένα "θέμα φωτός" όπως έγραψε κι ο Σεφέρης. Δηλαδή θέμα αποκάλυψης, μια και η λέξη αυτή κατά γράμμα σημαίνει "αυτός που αποκαλύπτει". O Γ.Y. έχει λοιπόν όνομα το "Iωάννης" (που προέρχεται από το Ίων, όνομα των αρχαίων Ελλήνων που εγκαταστάθηκαν στην M. Aσία), δηλαδή το όνομα του Eυαγγελιστή Iωάννη που έγραψε την Aποκάλυψή του μέσα στο ιδιαίτερο φως της Πάτμου....

.... O Γ.Y., ο οποίος τόσο φυσιογνωμικά όσο και ποιητικά, μέσα στο έργο του, θυμίζει αυτό τον αρχαίο θεό, .....έρχεται να μαρτυρήσει ότι, όχι, ο Παν δεν πέθανε, ότι η φωνή αυτού του αρχέγονου και σοφού θεού είναι η φωνή της διάρκειας, η φωνή της μοναδικής σύνθετης διάνοιας του κόσμου, παρά τις προσχώσεις αιώνων κουλτούρας και το υλιστικό προσωπείο του μοντερνισμού.

Tα τραχειά χαρακτηριστικά του Γ.Y.είναι πολυάριθμα. Έχοντας πατέρα αγρότη και βοσκό, ο ποιητής έζησε από τη παιδική του ηλικία όχι μόνο κοντά στα ζώα και στα φυτά αλλά και μονίμως παρατηρούσε όλα τα φαινόμενα της ατμόσφαιρας τη νύχτα, μελετώντας βαθειά τον αστερόεντα ουράνιο θόλο. Γεννήθηκε στο Aγρίνιο της Aιτωλίας (σ' ένα ποίημα εξηγεί ότι το όνομα αυτής της πόλης στη Δυτική Eλάδα προέρχεται από τη ρίζα "άγριος"). Tο πατρικό του σπίτι στο χωριό Pαΐνα, είναι μια αγροικία ανοιχτή προς την άγρια φύση. Πρέπει να δούμε τον Γιάννη Yφαντή να ζει εκεί με τρόπο ταπεινό, σε στενή επικοινωνία μ' όλα τα στοιχεία της φύσης που τον περιβάλλουν, από τα πιο προσωπικά μέχρι τα πιο μεγαλοπρεπή. Nα τον δούμε να παρατηρεί ένα φυτό είτε ένα έντομο μ' ένα μεγάλο μεγεθυντικό φακό, προσπαθώντας νά 'ρθει σε στενή επαφή με την αρχιτεκτονική των σχημάτων τους και να κατανοήσει το νόημα της παρουσίας τους μέσα στο άπειρο οικοδόμημα του κόσμου. Γιατί όντας οπαδός του Aναξίμανδρου γνωρίζει ότι μέσα στο άπειρα μικρό περιέχεται το άπειρα μεγάλο κι ότι μέσα στο κοσμικό άπειρο της έναστρης νύχτας βλέπει μεγεθυμένο, ώστε να το διαβάσει, το νόημα της ύπαρξης ακόμα και του ταπεινότερου όντος.

Όλα είναι αίσθηση για τον Γ.Y. τον εραστή των άστρων, τον μυημένο στα σύμβολα, τον μαγεμένο από την παρουσία των άπειρων υπάρξεων. Kι αν όλα είναι αίσθηση, οι αισθήσεις πρέπει να είναι σε θέση να συναντούν, ν' ανακαλύπτουν, να εφευρίσκουν τα σημάδια τους, ώστε να αξιοποιήσουν τις αποκαλυπτικές τους δυνατότητες. Eτσι ο Γ.Y. είναι ποιητής επειδή μόνο η ποίηση μπορεί να είναι η εσώτατη και ενορατική, η ιερή και οραματική δύναμη σύλληψης του κόσμου, κι ακόμα η αλληλοσύνδεση και αλληλουχία όλων των μορφών ζωής κι όλων των στοιχείων.

O Γιάννης Yφαντής βρήκε το δικό του υπέρτατο σύμβολο: Tη σημασία αυτής της τελείας στο κέντρο ενός κύκλου, που έγινε η υπογραφή του, την εξηγεί στην ομιλία του κατά την απονομή του βραβείου Kαβάφη, στο Kάϊρο το 1995.: Όταν ο Kαβάφης ήταν στα τελευταία του, δεν μπορούσε να μιλήσει και ζήτησε μολύβι και χαρτί. Xάραξε πάνω εκεί έναν κύκλο με μια στιγμή στο κέντρο αυτού του κύκλου. Aυτό το τελευταίο ποίημα του Kαβάφη, αυτό το σύμβολο, έγινε η ιερή του υπογραφή. Aς θυμηθούμε ότι αυτό το σύμβολο ήταν το ιερογλυφικό του ηλιακού θεού Pα. O κύκλος, σύμβολο του απείρου, της αιώνιας επανεκκίνησης, της ευρείας αλληλεγγύης (αλληλουχίας ) του μεγάλου Παντός, επανέρχεται ακόμη και στην μυθική μορφή του Oυροβόρου (του φιδιού που δαγκώνει την ουρά του) στον οποίο ο Γ.Y. αναφέρεται σχεδόν μόνιμα.

Παγανιστικός μυστικισμός, πανθεϊσμός, ηδονισμός, αισθησιασμός· όλα ετούτα τα ονόματα συνυπάρχουν για να χαρακτηρίσουν το σύστημα αντίληψης και παρουσίασης αυτής της ποίησης που πριν γίνει ποίηση είναι ήδη η στάση του ποιητή μπροστά στον κόσμο.

Δεν εκπλήσσει λοιπόν το ότι αυτή η ηθελημένη σύμπτωση, αυτή η στενή σχέση με τον κόσμο περνάει συχνά από την προσωπική αναφορά, τη βιογραφική, και μάλιστα μη εκδοσμένη, όπως τη δείχνουν ο τόπος και οι χρονολογίες πολλών ποιημάτων, καθώς επίσης και οι τίτλοι στις αφιερώσεις. Γιατί ποιάν άλλη στάση από την πλήρως υποκειμενική, ποιό άλλο όργανο από το σώμα, θα μας επέτρεπαν να φτάσουμε εκεί; Tο σώμα και η ερωτική του δόνηση, δηλαδή ο παλμός της αρμονίας του με ό,τι ζει. O Παν δεν είναι παρά αυτή η ακατανίκητη γιορτή του έρωτα που φτάνει μέχρι το ιερό. Tο σώμα λοιπόν είναι κι αυτό όπως ο ίδιος ο κόσμος: "Όλα είναι ιερά! Όλα είναι ιερά!" φωνάζει ο Kένταυρος στη Mήδεια του Παζολίνι. "Tι όμορφος ουρανός! Μπορείς να σκεφτείς ένα κομμάτι του που να μην είναι γεμάτο από κάποιο θεό; Δεν βλέπεις τα χνάρια της ιερής παρουσίας του; Σιωπή, μυρουδιά χόρτου ή δροσιά φρέσκου νερού...". Έτσι θα μιλούσε ο Yφαντής.

Δεν θα μπορούσε λοιπόν να κατανοήσει κανείς την ποίηση του Γ.Y. αν δεν την διαβάσει σα μιάν απόπειρα μεταγραφής -κατ' ανάγκην περιορισμένη- και κατανόησης του μεγάλου Παντός, μια "μικρογραφία του σύμπαντος" όπως λέει ο ίδιος, κατανόηση διαισθητική και συγκινησιακή (με ολοζώντανες όλες τις αισθήσεις του) που επικαλείται τις μορφές του μύθου σαν την πιο κατάλληλη γλώσσα. H ποίηση αυτή δεν είναι μόνο κατά γράμμα (ο Γάλλος αναγνώστης μη μπορώντας να προσεγγίσει ποιήματα γραμμένα στην ελληνική γλώσσα δεν μπορεί παρά μόνο μιαν ιδέα να έχει), αλλά και "πνευματική" μια και δεν μπορεί να ξεχάσει κανείς ότι είναι η έκφραση ενός πνεύματος βαθειά στοχαστικού αυτό που ενσαρκώνεται σε σάρκα του κορμιού και σε σάρκα του κόσμου. Eίναι αυτό που το 1986 ο Γιάννης Pίτσος μπόρεσε να συνοψίσει, γράφοντας για τη ποίηση του Γιάνη Yφαντή: "είναι η έκσταση του αισθησιασμού και ο αισθησιασμός της έκστασης". Tο ποίημά του "Πως ζούμε μυθικά μας διαφεύγει" αποτελεί ένα από τα κυρίαρχα ποιήματα της φιλοσοφίας του και της ποιητικής του τέχνης.

"Γεννήθηκα δεν ξέρω πότε και πού. Aναζητώντας την ιαματική ομορφιά και την αλήθεια που ελευθερώνει βρέθηκα στους δρόμους της ποίησης.

Nά 'μαι εδώ που το Mηδέν δαγκώνει την ουρά του
με ηδονή
            και πόνο
νά 'μαι
στο μέσον της αιωνιότητας
στην αρχή και στο τέλος της".

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Α   Ρ   Χ   Ε   Τ   Υ   Π   Α:

Βάσω Δερμάνη, (Θεσσαλονίκη 2001):
“…Το θαυμάσιο αυτό βιβλίο, το γεμάτο σοφία κι ομορφιά, αποτελεί μια χαρούμενη μετάβαση από την Όραση στην Εν-όραση, κι ακόμα, ένα είδος εισαγωγής στην ανάγνωση του βιβλίου που ονομάζεται Κόσμος. Πρόκειται για ένα μοναδικό δημιούργημα, αφιερωμένο "στις Μούσες, τις κόρες του Ζηνός, και της Μνημοσύνης, κι ακόμα στο θεό του Παιχνιδιού". Γιατί όπως ο Υφαντής ισχυρίζεται, "τα αληθινά βιβλία γίνονται μόνα τους (ήτοι, σύμφωνα με την επιθυμία των Μουσών ή αλλοιώς, σύμφωνα με την επιθυμία των ιδεών να ενσαρκωθούν) κι ο ποιητής αποτελεί απλώς ένα όργανο, ένα μέσο". Μια τέτοια αντίληψη μας οδηγεί στη σκέψη πως τα βιβλία του Υφαντή και κυρίως το βιβλίο του ΑΡΧΕΤΥΠΑ, είναι, πάνω απ' όλα, ένα δώρο των ίδιων των Μουσών προς τον άνθρωπο· δώρο "που μπορεί να ενεργοποιήσει ξανά μέσα του την αρχέγονη ματιά, κι από ανικανοποίητος αναζητητής του θαυμαστού, να γίνει επιτέλους και πάλι συμμέτοχος, στο πανταχού παρόν θαύμα".

Aθανάσιος Παλιούρας: Ο ποιητής της Μεγάλης Ευθύνης
(Κείμενο που διαβάστηκε στις 26 Μαρτίου, του 2001, στην εκδήλωση που οργάνωσαν για τα ΑΡΧΕΤΥΠΑ, η Βιβλιοθήκη του 4ου Γυμνασίου και η Πανεπιστημιακή Σχολή Αγρινίου):
     “…..Ο νους και η καρδιά ριγούν στο βύθισμα της απρόσμενης ποίησης του Γιάννη Υφαντή. Μιλάμε δηλαδή για ένα πολύχρωμο "υφαντό" που έχει υφανθεί με όλη τη μαστοριά του ποιητή μας που δεν μπορούσε να έχει άλλο όνομα παρά Υφαντής”.

Β.Καλαμαράς Ελευθεροτυπία 14.12.2001:
Από νωρίς βρήκε το δρόμο του, γιατί πολύ εντός του κοίταξε. Κοίταγμα που ουδεμίαν σχέση έχει με του ματιού το βλέπω, αλλά με τον άλλο, τον οφθαλμό, τον ακτίνας φέροντα, που φωταγωγεί τα αντικείμενα και τα υψώνει ως τους ουρανούς και την ίδια στιγμή τα βυθίζει στη μάνα γη, που ό,τι δέχεται το επιστρέφει στον πηλό. Οπως ο άνθρωπος εγκαταλείπεται τρις από την ψυχή του, τρεις συγκοπές του φράγματος που μας χωρίζει από ετούτη τη ζωή που μας δόθηκε και δεν την κατέχουμε, έτσι σαν να κατέχεται από μια δύναμη αγνώστου εστίας, αναγνωρίζει στη φύση αρχέτυπα, μνήμες ενός κόσμου που εξέπεσε από την αδαμική του βασιλεία εις του θνητού το αναπόφευκτο μη περαιτέρω. Τρίγλωσση έκδοση (ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά), η οποία συνοδεύεται από ποικίλες εικαστικές επινοήσεις, όπου η φύση συνθέτει και αποσυνθέτει την καλλιτεχνία που εντός της περιέχει. Απαντα τεχνουργημένα απόντος ανθρώπου χέρι και το χέρι που τα μεταμόρφωσε σαν να 'βγαίνε από τον κήπο ή το κηπάκι των θεών αυτοκίνητο.

Βαγγέλης Ραπτόπουλος, ΤΑ ΝΕΑ, Σαββατοκύριακο, 6-7 Απριλίου 2002:
 «Τα «Αρχέτυπα» (Εκδ. Ζήτη) είναι μια εικονογραφημένη ποιητική συλλογή, από την οποία παρελαύνουν όχι μόνον τα αρχέτυπα του Κόσμου μας, αλλά και τα αρχέτυπα της ποίησης του Υφαντή - του αγαπημένου μου τα τελευταία χρόνια Νεοέλληνα ποιητή.....

 ....Η αστραφτερή ποιότητα της δουλειάς του Υφαντή θα πρέπει να ευθύνεται για τη συνωμοσία σιωπής με την οποία τον αντιμετωπίζουν οι μαφίες των μετρίων και των δημοσιοσχετιστών, οι οργανωμένες - ιδιωτικές ή κρατικές- κλίκες των γραμμάτων μας (από τα λογοτεχνικά έντυπα και ένθετα ως το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου). Άλλοτε νεκροφιλικά σοβαροφανής κι άλλοτε νεόπλουτα άξεστη, η Ελλάδα των χρόνων του ψευτοεκσυγχρονισμού, μάλλον δεν χρειάζεται τους αληθινούς ποιητές όπως ο Υφαντής. Γι' αυτό τα ποιήματα του δεν βρίσκουν εύκολα εκδότη σήμερα στη χώρα μας.Αλλά ύστερα από χρόνια, όταν θα έχει γίνει σκόνη το έργο όσων τυχάρπαστων μεσουρανούν τώρα, τα αρχετυπικά ποιήματα του Υφαντή θα λάμπουν ακόμα».

 ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

TΟ ΙΔΕΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΦΙΔΙΟΥ

Νίκος Ντόκας και Βασίλης Καλαμαράς, Ελευθεροτυπία, Ανοιξη, 2003 :
Κείμενα, κείμενα πολλά, ποικίλα, εξομολογήσεις της στιγμής κι άλλες του παντός και του πάντοτε. Η πάντοτε παρούσα και πανταχού Μητέρα Φύση, γεγονότα σημαίνοντα μέσα στη ζωή, που φαίνεται ίδια και απαράλλακτη, θύμησες και μνήμες, περιστατικά του ελαχίστου και συμβάντα του περισσότερου. Παιδιά, μοναχοί, δημοσιογράφοι και τρελοί συνομιλούν με έρωτα, πίστη, αγάπη. Γλώσσα μου αστερωμένη και πόσα είναι τ' αστέρια στον ουρανό, αίνιγμα η ζωή, αίνιγμα σαν να μας λέει ο ποιητής και ποτές να μη μάθουμε. Ακόμη και τα μηνύματα στο «κινητό» ποίηση μπορούν να δώσουν, καταγραφές απορίας σε μιαν εποχή που σχεδόν όλα θεωρούνται αυτονότητα, γλύκες του καινούριου που έρχεται μέσα στο παλιό, χώματα παλιά που δεν πάλιωσαν ποτέ, εκεί σκάβοντας βρίσκεις και θα βρίσκεις τα υφάντεια ορυκτά.

Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 9-3-2003
Σχεδόν τα πάντα περιλαμβάνει αυτό το βιβλίο του γνωστού ποιητή: πραγματικά περιστατικά· αναμνήσεις από το Αγιον Ορος· όνειρα και τις ερμηνείες τους· συνομιλίες με μικρά παιδιά· μηνύματα στο «κινητό»· άρθρα για τη γλώσσα, τη θρησκεία, τον χρόνο, τον θυμό. Και όπως μας πληροφορεί ο ίδιος, είναι ένα βιβλίο που ο αναγνώστης του μετατρέπεται σε «μέτοχο στο πανταχού παρόν θαύμα».

Χάρης Ποντίδας, (εφημερίδα τα ΝΕΑ, 14-5-2003)
Η οχιά δάγκωσε τη γιαγιά στη φτέρνα. Και ο ποιητής των εικόνων παίρνει τον δρόμο από τα ίχνη του φιδιού για να διηγηθεί όνειρα, θρύλους, ομιλίες, συνομιλίες με μικρά παιδιά, με πνεύματα του άλλου κόσμου, με τρελούς του κόσμου τούτου. Και αποδεικνύει ότι η ποίηση υπάρχει και μέσα στα μηνύματα της κινητής τηλεφωνίας.

Του Ηλία Κεφάλα (ΤΡΙΚΑΛΙΝΑ, τόμος 24ος Τρίκαλα 2004) :
 Ο μεστός τόμος που κάτω από τον τίτλο «Το ιδεόγραμμα του φιδιού» παρουσιάζει συγκεντρωμένα 81 κείμενα του Γιάννη Υφαντή νοείται κατ' αρχάς σαν μια αφηγηματική μέθοδος μύησης στα πιο βαθιά μυστικά του κόσμου, τα οποία συναντάμε σε τόσο προφανή και προσβάσιμα μέρη, ώστε τα προσπερνάμε ανύποπτοι και εν τέλει δεν τα γνωρίζουμε ποτέ. Ο Υφαντής αναλαμβάνει να μας οδηγήσει σ' αυτές τις πύλες και να μας αφήσει εκεί μπροστά στο μαύρο πέρασμα. Αν, τελικά, δεν δούμε το άνοιγμα και δεν εισχωρήσουμε μέσα τους τότε θα φταίει η ανίατη τυφλότητα μας και το πεφορτισμένο μας σαρκίο από τη δυσπιστία της προόδου. Ο ποιητής έκανε το χρέος του. Σήκωσε τον δείκτη του και (μας) έδειξε.

Η αφήγηση του βιβλίου, βέβαια, δεν περιλαμβάνει μόνο την κλασική πεζογραφία, αλλά ένα μικτό είδος που περικλείει μέσα της ταυτόχρονα την ποίηση, το δοκίμιο, το παραμύθι, το τραγούδι. Ο λόγος είναι μια αράγιστη ολότητα και δεν υποκύπτει εύκολα σε ειδολογικούς διαχωρισμούς. Ο λόγος είναι όχημα της αλήθειας και σαν τέτοιο είναι πάντα ελεύθερος να παίρνει όλες τις δυνατές μορφές.

Έτσι μέσα σ' αυτόν τον παράξενα ελκυστικό αμητό των εξομολογητικών και καθοδηγητικών κειμένων ο ποιητής Γιάννης Υφαντής μας κάνει συμμέτοχους με την αλήθεια πολλών πραγματικών περιστατικών της ζωής, τα οποία συχνά μοιάζουν απίστευτα και φανταστικά, λόγω του τρόπου που οριστικοποιούν το παράδοξο και το μη γενικό της αλήθειας. Μας οδηγεί στη μαγεία των ονείρων, δίνοντας μας ως εφόδιο για την κατανόηση τους τα ποιητικά κλειδιά της ερμηνείας τους και μας ξεναγεί στο πεδίο των θρύλων και το πολλαπλό παιχνίδι του αποσυμβολισμού τους.

Με την ίδια ζέση μας αφηγείται στιγμές του βίου του από ταξίδια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, στιγμές που στάθηκαν αφορμές για τη δημιουργική ποίηση, αλλά και την παρεπόμενη ποιητική στάση στη ζωή του. Τον κύκλο συμπληρώνουν κείμενα για τη γλώσσα, ομιλίες και συνομιλίες, αποκωδικοποιήσεις του ποιητικού λόγου και εναρκτήριες εκλάμψεις της ποιητικής κυοφορίας, που άλλοτε δίνουν εναύσματα για μια ύστερη και κατεργασμένη εγγραφή και άλλοτε συνιστούν αυτόματες και ακαριαίες εκπυρσοκροτήσεις μιας ποιητικής συμπύκνωσης που δεν χρήζει άλλης συνεχείας.

Το φανερό κέρδος της ανάγνωσης ενός τέτοιου βιβλίου, πέρα από την απόλαυση αυτής καθαυτής της αναγνωστικής διαδικασίας, είναι ότι ο αναγνώστης γνωρίζει τον βίο ενός ποιητή και αποκρυπτογραφεί την ταυτότητά του, η οποία μέσα από την ποίηση του υποκύπτει πολλές φορές στις εγγενείς χρωματικές αλλοιώσεις ή στις αναπόφευκτες παραπλανήσεις των συνειρμών. Σε αντιδιαστολή, θα λέγαμε, ότι ο αναγνώστης γνωρίζει ακόμα τον ανθρώπινο εν γένει βίο, σε στιγμές που καθίσταται ποιητικός και αποβαίνει δημιουργικός και απογειωτικός πέρα από τα κοινά όρια.

 Ωστόσο καρδιά του βιβλίου είναι ο συγκεκριμένος ποιητής και μ' αυτόν έχουμε να κάνουμε περισσότερο. Κι εδώ στεκόμαστε πλησίστιοι στη σκέψη και τον ψυχισμό του και γνωρίζουμε καλύτερα αυτά τα στοιχεία που ο Υφαντής δεν απέκρυψε ποτέ, αλλά τουναντίον τόνιζε με κάθε τρόπο μέσα στην ποίηση του. Και αυτό που προσλαμβάνει αμέσως ο αναγνώστης, αφού γνωρίζει και μερικά πράγματα από την καθημερινή ζωή του δημιουργού, τα οποία δεν φαίνονται και δεν είναι απαραίτητο να φανούν μέσα στα ποιήματα, είναι ότι ο Γιάννης Υφαντής είναι, ίσως, ο μόνος ποιητής στην ιστορία της ποίηςής μας (και όχι μόνο) που έκανε την ποίηση αποκλειστική και μοναδική του φροντίδα. Ο Υφαντής είναι ποιητής, ζει σαν ποιητής και το απαύγασμα της ποιητικής ενεργείας του το κάνει να φαίνεται σαν μια καθημερινή παραξενιά για όλους τους άλλους (αμύητους και φοβισμένους από τις συμβατικές συνθήκες).

Όλοι οι δημιουργοί είμαστε δισυπόστατοι: υπηρετούμε τη μούσα μόνο σε κάποιες αθέατες μυστικές ώρες και τις υπόλοιπες στιγμές λανσάρουμε τον κοινό νου μέσα στο κοινό πλήθος. Κρύβουμε ή αποφεύγουμε επιμελώς την ποιητική και καλλιτεχνική μας ιδιαιτερότητα. Ο Υφαντής τολμά να είναι μόνο ποιητής και τίποτε άλλο. Αυτό είναι οπωσδήποτε ένα σημείο υπεροχής και πρέπει να του το αναγνωρίσουμε.

Ξαναγυρίζοντας στο «Ιδεόγραμμα του φιδιού» πρέπει να τονίσουμε ότι ο Υφαντής μας γυρίζει πίσω στις στιγμές γέννησης των ποιημάτων του, αλλά και ευρύτερα στις μυστικές πηγές της εν γένει ποίησης. Εξωθούμαστε φαντασιακά σ' αυτά τα ακρότατα σημεία, όπου ο χρόνος δεν έχει αρχή και ο κόσμος δεν έχει τέλος. Σ' αυτά τα αρχετυπικά εκκινήματα η ποίηση ταυτίζεται με τη μαγεία και ο λόγος γίνεται το τελετουργικό διάμεσο της προέκτασης του ανθρώπου μέσα στο μυστήριο. Ο Υφαντής φέρνει κοντά την ανατολική με τη βυζαντινή φιλοσοφία και βρίσκει το νήμα της συνέχειας από την ανάλαφρη και χαρούμενη υφή του δωδεκάθεου μέχρι την πεφορτισμένη και απολογητική-δογματική του χριστιανισμού παντού υπάρχει η ίδια γλώσσα που από διαφορετικούς δρόμους οδηγεί στη γνώση του πρωταρχικού και στην ακραία, την ακροτελεύτια θέωση.

Η ποίηση, αλλά και κάθε άλλη διαφορετική εργασία του Γιάννη Υφαντή, μας προσφέρουν αυτό το αναπάντεχο ταξίδι προς τις πηγές της γνώσης και τον αιώνιο, απαράβατο και αναλλοίωτο μυστικό δείπνο της φύσης, όπου η αληθογνωσία εκτοπίζει την αληθοφάνεια και ο λόγος αποβαίνει η μόνη και η πλέον ακέραια γενεσιουργική αιτία των θαυμάτων.

_

 ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

   
 ΕΡΩΣ ΑΝΙΚΑΤΕ ΜΑΧΑΝ:

 Κωστής Παπαγιώργης, (ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ 16-23 Σεπτεμβρίου 2004):
 Από το πρώτο του βιβλίο (Μανθρασπέντα, 1977), ο Υφαντής έχει δείξει μερικές σπάνιες αρετές: οραματική σχέση με το άμεσο, κρυπτική αίσθηση του εγώ, ποιητική ικανότητα του πιάνω χώμα και γίνεται μάλαμα. Έκτοτε ο συγγραφέας μπήκε σε βαθιά νερά και διεύρυνε τη σχέση του με τα πράγματα. Οι μυστικοί της Ανατολής και η Αρχαία Έδδα (1983) αποτελούν για τον αναγνώστη του καθοδηγητικές πινακίδες. Ο ενοφθαλμισμός του άπειρου μέσα στο περατό -μόνιμη ψύχωση του Υφαντή- μπορεί να τον εξωθεί συχνά σε μεγαληγορία, αλλά το ισχυρό ένστικτο σώζει πάντα αυτή τη γραφή από το πεφυσιωμένο που την απειλεί. Σε ένα πάρεργο κείμενό του έγραφε ότι το γεφύρι δεν ανήκει στον ποταμό, αλλά στο δρόμο. Όποιος βλέπει έτσι, ουσιαστικά έχει υπογράψει μυστική φιλία με τον καλό του άγγελο.
Μελάνι, σ. 119

Μιχάλης Γκανάς, Πόπη Γκανά, (Δελτίο Τύπου των εκδόσεων "Μελάνι"):
Στο ΕΡΩΣΑΝΙΚΑΤΕ ΜΑΧΑΝ ο Γιάννης Υφαντής συγκεντρώνει τα ερωτικά του ποιήματα, αν και όλα τα ποιήματα του Υφαντή είναι ερωτικά.

Το βιβλίο περιέχει 22 ανέκδοτα ποιήματα και άλλα που περιέχονται σε προηγούμενα βιβλία του.

Ο λόγος του Υφαντή είναι αρτεσιανός και ιαματικός. Άλλοτε λυρικός, άλλοτε στοχαστικός και άλλοτε σκωπτικός, συναρπάζει τον αναγνώστη γιατί συνδυάζει τη βαθύτητα της σκέψης και του αισθήματος με μια αφοπλιστική απλότητα.

Ο Υφαντής, μολονότι είναι βαθύς γνώστης της Ελληνικής Μυθολογίας και των Μυστικών της Ανατολής, έχει λόγο σύγχρονο και τολμηρό και συχνά δεν φοβάται να πει τα πράγματα με το όνομα τους, με τη φυσικότητα του παιδιού και τη σοφία του μύστη.

Τα ποιήματα του Υφαντή δεν είναι ούτε εγκεφαλικά ούτε συναισθηματικά. Είναι σωματικά. Γι' αυτό και ενεργοποιούν και τις πέντε αισθήσεις του αναγνώστη συν μία. Την έκτη αίσθηση.

 Βαγγέλης Χατζηβασιλείου ("Ελευθεροτυπία", 26 Σεπτεμβρίου 2004)

 Καινούργια και παλιότερα ποιήματα του Γιάννη Υφαντή, με κεντρικό τους μοτίβο τον έρωτα και βασικό τους χαρακτηριστικό την ελεύθερη έως και αθυρόστομη γλώσσα, που προκαλεί τον αναγνώστη να πάρει αμέσως μέρος στο παιχνίδι το οποίο στήνει ο δημιουργός του.

ΟΙ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΗΔΕΝΟΣ (7 ποιητικές συλλογές, Άπαντα):

Γιάννης Μανιάτης:
“…Αν και αναφέρθηκα στο πολυπρόσωπο του έργου του, θα σταθώ σε μια ξεχωριστή πλευρά του, την αριστοφανική, την αθυρόστομη. Σ' αυτή που αντιμάχεται την υποκριτική ηθικολογία και τη σοβαροφάνεια των ημερών μας.  Χαρακτηριστικοί είναι οι στίχοι που ακολουθούν :

      […] Κόκκορα άσχημα την έχουμε.
      Οι κακογαμημένοι θέλουν να μας σφάξουν.[…]

                                       (Ω, ΚΟΚΚΟΡΑ, σελ. 179)

Πληθωρικός, λοιπόν, ο Γιάννης Υφαντής σε θεματικές, ύφος και τεχνικές, συγκεντρώνει το μέχρι τώρα έργο του σ' αυτό τον τόμο και ολοκληρώνουμε την παρουσίαση με μία από τις μαντινάδες που έχει στις Σημειώσεις (σελ. 492) :

      Σαν τράγος που τον πόθο του τον κέντρισε η αρμύρα
      να ξεδιψάσω επιθυμώ μες στη μουνοπλημμύρα…”

Ελένη Γκίκα,  εφ. Έθνος, 7 Ιανουαρίου 2007: Όλες οι ποιητικές συλλογές, κι ακόμη όλα τ' ανέκδοτα ποιήματα του Γιάννη Υφαντή, σ’ έναν τόμο.
«Οι Μεταμορφώσεις του Μηδενός», επειδή όλοι οι αριθμοί είναι μεταμορ­φώσεις αυτού του μαγικού σχήματος που λέγεται Μηδέν επειδή όλα τα ποιήματα κι όλα τα όντα, είναι μεταμορφώσεις του Μηδενός (ήτοι του Κα­νενός), όντας όψεις της Μάγια, της Μεγάλης Ψευδαίσθησης, μέσα στην οποία ζούμε, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι «Κάτω απ’ το εικόνισμα των άστρων», ανάμεσα στις «Μάσκες του Τίποτε».
 Δείγμα γραφής: «Και όσο για το ποίημα που μου είπες / αν όπως λες σου κλέψαν τις σαΐτες/ μπορείς να το υφάνεις με κομήτες» (ΥΓ. στον Γ.Υ).

Ελπίδα Πασαμιχάλη, Ελεύθερος Τύπος, 27 Ιανουαρίου 2007: Όλες οι ποιητικές συλλογές και όλα τα ανέκδοτα ποιήματα του Γιάννη Υφαντή στον τόμο «Οι μεταμορφώσεις του μηδενός». Ο τίτλος εδράζεται στη φιλοσοφία του ποιητή ότι όλοι οι α­ριθμοί και όλα τα γράμματα είναι με­ταμορφώσεις αυτού του μυστηριώδους σχήματος που λέγεται Μηδέν (δη­λαδή Κανένας). Ο Γιάννης Υφαντής είναι ένας ποιητής που γοητεύει τον αναγνώστη και αρθρώνει λόγο ε­μπνευσμένο και μεστό σε μια εποχή λεκτικής και πνευματικής πενίας, σε μια εποχή ψυχικής στειρότητας. Όπως γράφει γι’ αυτόν ο καλός συνάδελφος και ομότεχνος του Πέτρος Κασιμάτης: «Οδηγεί τον αναγνώστη στα μυστικά κλειδιά ενός κόσμου που τον έχου­με χάσει, μα παράλληλα μας οδηγεί σε ένα κρυφό αλφάβητο γνωστό στους μυημένους της θαυμαστής θε­ωρίας για το Χαμένο Παράδεισο».

Βασίλης Καλαμαράς, Ελευθεροτυπία, Δεκέμβριος, 2006: Ο «Γεννήθηκα δεν ξέρω πότε και πού», ο κατά κόσμον Γιάννης Υφαντής, συ­γκεντρώνει σ’ έναν τόμο μισής χιλιάδας σελίδων όλες τις ποιητικές συλλογές και όλα τ’ ανέκδοτα ποιήματα του. Οικειοποιούμενος τις μεγάλες του αγάπες (αρχαία αιγυπτιακά ποιήματα, Όμηρος, Λάο Τσε, Ρουμί, Οβίδιος, Σολωμός, Έλιοτ, Σεφέρης), καταγόμε­νος ιδιοσυγκρασιακά από τον Άγγελο Σικελιανό του μυστικού πάθους, τιθασεύει το υλικό του -σε αστική δημοτική- με εικο­νογραφίες μιας ψυχής που επιθυμεί το σύμπαν ν’ αγκαλιάσει. Όταν καλείται να σχο­λιάσει τα τεκταινόμενα των καιρών μας, οπλίζεται με το προσωπείο του ανατροπέα ριμάροντας και κόντρα ομοιοκαταληκτώντας, διασαλεύοντας το νόημα των λέξεων, γιατί τότε η καταγγελία δεν κρύπτεσθαι φιλεί, αλλά δηλώνεται ως είδηση συνειδη­σιακής διαύγειας, γάργαρης ακουστικής.

Μυρτώ Τσελέντη (εφ. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ, 18.7.2009): «...Τα σύντομα, στην πλειονότητά τους, ποι­ήματα του Γιάννη Υφαντή βρίθουν από ζωντανές έντονες εικόνες, ήχους, νεύσεις και συναισθήματα, που είναι φυσιολατρικά, χιουμοριστικά, είτε ερωτικά. Συχνά άπτονται της κοινωνικής κριτικής, μέσα σε ένα πλαίσιο ευαισθησίας, πνευ­ματικής οξυδέρκειας, λυρισμού και γνήσι­ας ελληνικότητας.

Γράφοντας άλλοτε στην καθομιλουμένη και άλλοτε σε έναν πιο επίσημο και αποστασιοποιημένο λόγο, ο ποιητής διατηρεί σταθερή τη μυστηριακή σαγήνη του έρ­γου του, όντας ταυτόχρονα σκληρός και τρυφερός, και εναλλάσσοντας την ασεβή χριστιανική κατάνυξη με την παγανιστική μέθεξη, την απλή μαγεία της φύσης με την ανίερη έλξη του αστικού τοπίου, την υπνω­τική δύναμη της αγάπης με την αγριότη­τα του έρωτα, τη διαύγεια της αυστηρής κριτικής για τον περιβάλλοντα κόσμο με τη μελαγχολική κατάδυση της εσωστρέ­φειας, τη σαρωτική ορμή του χιούμορ και της σάτιρας με την απαλότητα της νοσταλ­γίας, την περιπαικτικότητα του διερχόμε­νου χρόνου με τη θλίψη της ανάμνησης, το μηδέν με το πεπερασμένο και το απέ­ραντο όπου το μηδέν με το κυκλικό του σχήμα μεταμορφώνεται, περνώντας από την απόλυτη κενότητά του σε κουκούλι που περικλείει το πολυδιάστατο και πολυσήμαντο σύμπαν του σύγχρονου Έλ­ληνα ποιητή....»

Παναγιώτης Βούζης, Περιοδικό Poetix, 12o τεύχος σελ. 80-84, φθινόπωρο χειμώνας, 2014-2015:

ΤO ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ TOY ΓΙΑΝΝΗ ΥΦΑΝΤΗ:

(αποσπάσμα)

«...ΑΓΡΙάΝ
Τους άλιους δεν ζήλεψα όταν με το καμάκι
οχτάποδες καρφώνουνε σελάχια κι άγρια μύδια
ή τ' ακανθώδη άγρια αιδοία που τα λένε
και αχινούς.
                                    Ζηλεύω εγώ
όσους με βέλος ρίχνουν
άγρια μήλα ή άγρια σταφύλια και κυδώνια,
τρυγούν αγριοκέρασα ή πίνουνε το νέκταρ
απ' τα ποτήρια των ανθών μες στους αγριοτόπους.
Μα πάνω απ' όλους τους θνητούς ξέχωρα μακαρίζω
αυτόν που με τον άγριο φαλλό του που πυρώνει
χυμώδη αγριόμουνα εκστατικός καρφώνει.
Εν τέλει, στο σύμπαν που καταρτίζει η «μυθολογική» γλώσσα της συλλογής “Κάτω απ' το εικόνισμα των άστρων” του Γιάννη Υφαντή, απλώνεται ακατάσχετη η λυρική αγριότητα -μορφικό γνώρισμα της οποίας αποτελεί και το γεγονός ότι υπάρχουν στίχοι με έκταση δυο και τρεις γραμμές, αλλά και ποιήματα πολύστιχα- η αγριότητα που εξισώνεται με την τέλεια απογύμνωση από οποιοδήποτε στοιχείο του κυρίαρχου λόγου...». 

Βαγγέλης Ραπτόπουλος, εφ. «Τα Νέα», Σαββατοκύριακο, 6-7 Απριλίου 2002:
«…Ο αγαπημένος μου τα τελευταία χρόνια Νεοέλληνας ποιητής...Στην καρδιά των έργων του, εκτός από «τα κορίτσια, τ’ αγγεία των μυστηρίων», βρίσκεις μια παγανιστική ενόραση του Κόσμου, ένα είδος μεταφυσικής της φύσης…  Αυτή η ακριβά αποκτημένη ισορροπία μεταξύ Δύσης και Ανατολής, μου φαίνεται ό,τι πιο ελληνικό σε μια εποχή που οι Νεοέλληνες παραδέρνουν μες στην σύγχυση ως προς το ποιοι είναι…  Η αστραφτερή ποιότητα της δουλειάς του Υφαντή θα πρέπει να ευθύνεται για τη συνωμοσία σιωπής με την οποία τον αντιμετωπίζουν οι μαφίες των μετρίων και των δημοσιοσχετιστών, οι οργανωμένες - ιδιωτικές ή κρατικές- κλίκες των γραμμάτων μας…  Αλλά ύστερα από χρόνια, όταν θα έχει γίνει σκόνη το έργο όσων τυχάρπαστων μεσουρανούν τώρα, τα αρχετυπικά ποιήματα του Υφαντή θα λάμπουν ακόμα

Παντελής Φλωρόπουλος:, (εφ. Αναγγελία, Δεκέμβριος, 2021): «Αν βρεθείς σε μια αίθουσα και πει ο ομιλητής «κάνας ποιητής εδώ μέσα, κάνας ποιητής, να μας απαγγείλει ένα ποίημα», όσοι ποιητές κι αν είναι στην αίθουσα, ακόμα κι αν ήταν εκεί όλοι όσοι βρίσκονται εν ζωή στην Ελλάδα σήμερα, μόνο ο Υφαντής έχει τον όγκο ν’ ανέβει άξια στο αναλόγιο, έχει την ίδια προτεραιότητα με τον γιατρό στην παραλία που τον φωνάζουν για να κάνει τεχνητή αναπνοή σε έναν πνιγμένο και παραμεράνε όλοι για να περάσει…

Η ποίηση του Υφαντή λειτουργεί ανεξάρτητα και αυτόνομα, επιτρέπει όμως να λειτουργεί ανεξάρτητα και αυτόνομα ο ίδιος ο αναγνώστης. Είναι μεγάλη αρετή αυτό. Υποδηλώνει ελευθερία πνεύματος, όχι μόνο εκείνη που διαθέτει ο ίδιος, αλλά κι εκείνη που επιτρέπει στους άλλους χωρίς να την θίγει… Τον Υφαντή μπορείς μόνο να τον κλέψεις, δε γίνεται να πατήσεις πάνω του και να περάσεις. Να ξέρεις όμως πως η κλοπή, εκτός από επαίσχυντη, δε μένει ποτέ κρυφή από την Ιστορία, ούτε ατιμώρητη από το Σύμπαν.

Τον Υφαντή μπορείς να τον διαβάσεις, μόνο αν απεχθάνεσαι να τον κλέψεις. Αλλ’ αυτό είναι προνόμιο των γνησίων και των γενναίων».

Ηλίας Κεφάλας, (Facebook, 10 Οκτωβρίου 2022): Έπιασα στα χέρια μου τον συγκεντρωτικό τόμο απάντων των ποιημάτων του Γιάννη Υφαντή (Οδός Πανός, 2022) και βυθίστηκα ξανά στα πριν από χρόνια διαβασμένα ποιήματά του, επιβεβαιώνοντας την πρώτη θετική και συχνά υπερθετική εντύπωσή μου. Ναι, οι «μεταμορφώσεις του μηδενός», συνιστούν ένα ποιητικό επίτευγμα, μια κορύφωση των Ελληνικών γραμμάτων, μια σφραγίδα στα ποιητικά πράγματα της εποχής μας.

Χαίρε Γιάννη. Η ποίησή σου μας εμψυχώνει και μας ανεβάζει σε πολλαπλά επίπεδα αυτογνωσίας. Κάνεις με μαγικό τρόπο τον μύθο πραγματικότητα και μας εντάσσεις εκεί ψηλά στη θεϊκή σφαίρα των ολοκληρωμένων οντοτήτων. Γράφε, λοιπόν, γράφε για μας, αγαπητέ μου Γιάννη, γράφε για όλον τον κόσμο που ψάχνει τους χαμένους δρόμους του. Εκεί στις μυστικές λόχμες, στις συμπαντικές ατραπούς, όπου ο άνθρωπος ενώ είναι μηδέν, είναι ταυτόχρονα και το άπαν. Κι αυτό μόνον η εμπνευσμένη ποίηση το ανακαλύπτει.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ του Γιάννη Υφαντή:

Δημοσθένης Κούρτοβικ, (ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ), εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, 1995 (δεύτερη έκδοση 1999):
Ως μέρος του πρωτότυπου έργου του Γιάννη Υφαντή μάλλον παρά ως μεταφράσεις πρέπει να θεωρηθούν και οι εκδόσεις Μυστικοί της Ανατολής (1992)και Αρχαία Έδδα (1983).

Γιώργος Κεντρωτής, Διαβάζω, 1984
Ο ποιητής Γιάννης Υφαντής μετέφρασε τέσσερα άσματα της Αρχαίας Έδδας: Τα Λόγια του Ύψιστου (havamal), Τα Λόγια της Πανσοφίας (Alvissmal), Tα Όνειρα του Μπαλντούρ (Baldrs draumar) και το Τραγούδι της Σύβιλλας (Sybilsiodh) Ο μεταφραστής βρήκε θαυμάσιους ρυθμούς για ν' αποδώσει τα ισλανδικά μέτρα στη γλώσσα μας, όπως και χαρακτηριστικές λέξεις γαι τα υπέροχα Kenningar του δεύτερου άσματος. Η εισαγωγή και οι σημειώσεις θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να πάρει μια πρώτη γεύση του θαύματος που λέγεται Εδδική Ποίηση. Αν όμως εξαίρουμε την ωραιότατη μετάφραση του κυρίου Υφαντή (στο ενεργητικό του οποίου καταγράφονται και οι υπέροχοι "Μυστικοί της Ανατολής", είναι κρίμα που δεν μπορούμε να πούμε τα ίδια καλά λόγια για την έκδοση ("Θυμέλη", 1983) που είναι αρκετά πρόχειρη. Το βιβλίο πάντως δεν χάνει τίποτα απ' την αξία του.

Παναγιώτης Δρακόπουλος, ΕΠΟΠΤΕΙΑ Οκτ. Δεκ. 1982

_____Του τέλειου ανθρώπου ο νους σαν τον καθρέφτη
_____τίποτε δεν κρατεί, δεν διώχει τίποτε.
_____Δέχεται μα δεν φυλακίζει.

Αυτό είναι ένα απόσπασμα του Τσουάγκ Τσου, από το βιβλίο του Γιάννη Υφαντή "Μυστικοί της Ανατολής" (Αθήνα 1982, Κέδρος). Ο Γιάννης Υφαντής, μια από τις σημαντικότερες μορφές μεταξύ των νέων ποιητών μας, δεν είναι μεταφραστής· μεταφράζει σπάσματα της ίδιας του της καρδιάς που τ' ανακαλύπτει ριγμένα εδώ κι εκεί. Η μυστική του τον οδηγεί προς τον πανθεϊσμό του Σπινόζα, όπου ο Θεός δεν είναι πρόσωπο αλλά το Urgrund του οποίου είναι μέρη όλα τα όντα ως μη όντα. Ο Υφαντής είναι πολύ νέος για τόσο ανοιχτούς λογαριασμούς με το έσχατο, αλλά δεν τρομάζει. Τα έργα του δείχνουν αυθεντικότητα και προσπαθούν να κρύψουν τη συνεχιζόμενη αναζήτηση. Είναι αυτές οι ποιότητες που με κάνουν να διαβάζω πάντοτε με όση προσοχή διαθέτω ο,τιδήποτε έχει την υπογραφή του.

Βαγγέλης Χατζηβασιλείου ("Eλευθεροτυπία", 18 Νοεμβρη 2000):
Ποιητής με σπουδαίο έργο είναι ο Γιάννης Υφαντής, ο οποίος πρόσφατα, ωστόσο, κυκλοφόρησε ένα αλλιώτικο βιβλίο, το "Μυστικοί της Ανατολής - Σούφι Ινδοί Ταό Ζεν", σε Δ' έκδοση (η Α' το 1980) πλήρη (από του Πατάκη). Όπου ανθολογεί αποφθέγματα σοφών (μια από τις εκδοχές της ονομασίας "σούφι"), προφητών και λογίων της Ανατολής, συνοδευόμενα από σύντομα βιογραφικά….”.
_____
Γιώργος Κεντρωτής (Απόσπασμα απο την εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ" 4-2-2001)
Από το 1977, οπότε επισήμως δημοσιεύθηκε το Μανθρασπέντα, ο κόσμος της Ανατολής (και ου μόνον, καθώς υπάρχει και ο κόσμος της Αρχαίας Εδδας και των νορδικών παραδόσεων) διαθέτει στην Ελλάδα τον Γενικό Πρόξενό της. Με τη γραφίδα του Υφαντή ("Oι Μυστικοί της Ανατολής"),­ άφοβα το λέμε,­ διανοούνται ελληνικά και κατανοούνται σύμφωνα με το ήθος το ελληνικό.

Βασίλης Καλαμαράς, (Ελευθεροτυπία, 2.2.2001):
«Μυστικοί της Ανατολής». («Πατάκης», σελ. 328, δρχ. 6.000). Σοφοί και άγιοι της Ανατολής διεκδικούν το χώρο τους σ' αυτή την ανθολογία. Σούφι, Ινδοί, Ταό και Ζεν πλεγμένοι όμορφα, όπως τα τετράποδα παίζουν δαγκώνοντας το ένα το άλλο, χωρίς να γέμουν πληγές.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: ΕΔΩ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΠΟΥ ΕΓΙΝΑΝ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΜΟΥ. ΟΛΕΣ ΟΙ ΚΡΙΤΙΚΕΣ, ΜΕ ΟΛΟ ΤΟΥΣ ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ, ΚΡΑΤΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΜΟΥ.